Mediplanet/Pharmaplanet

Vlaamse vereniging voor arts-specialisten in opleiding dringt aan op wettelijke bescherming 

Inbreuken op de wettelijke bescherming van arbeidstijden en recuperatie zijn schering en inslag bij Vlaamse arts-specialisten in opleiding. De sociale bescherming ontbreekt en problemen blijven vaak onder de radar. Daarnaast zijn er erg grote verschillen in loon tussen de ziekenhuizen en zijn de arbeidsvoorwaarden niet transparant. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van de Vlaamse vereniging voor arts-specialisten in opleiding (VASO). “Het is hoog tijd om werk te maken van een wettelijke bescherming voor specialisten in opleiding en een centrale opleidingsovereenkomst als we een kwalitatieve zorg willen blijven garanderen. Waarom kan dat in Nederland wel en hier niet?”, klinkt het bij de VASO.

Wettelijke inbreuk op zo goed als elke stagedienst

De Vlaamse vereniging voor arts-specialisten in opleiding (VASO) bevroeg alle Vlaamse specialisten in opleiding via een grote enquête in januari 2020 en verzamelde ook 111 loonbrieven. Onder hen vulden 678 personen de enquête volledig in (responsgraad van 21%, met een goede spreiding tussen de universiteiten en opleidingsjaren). De resultaten zijn opvallend: 91% van de respondenten geeft aan dat er een objectieve wettelijke inbreuk vast te stellen is op hun stagedienst. De inbreuken gaan voornamelijk over het registreren van de arbeidstijd, het toekennen van recuperatie na langdurig werken en de vergoeding voor wachtdiensten. Zoals ook blijkt uit eerdere bevragingen geven de arts-specialisten in opleiding (ASO) bovendien aan dat zij niet weten waar ze terechtkunnen bij overtredingen.

Tijdsregistratie niet mogelijk

Bij 28% van de respondenten werd aangegeven dat ze hun arbeidstijd niet kunnen registreren. In 67% van die gevallen wordt zelfs geen mogelijkheid tot registratie aangeboden, terwijl stagediensten wettelijk verplicht zijn een register met arbeidstijden bij te houden. Daarnaast heeft 15% van de ASO's het gevoel dat er weinig met deze arbeidstijdregistratie gedaan wordt.  Ook geeft 3% van de bevraagden aan dat de werkgever hun ingevoerde arbeidstijd al aanpaste, hoewel dit strafbaar is.

Geen vergoeding voor wachtdiensten

Het sociaal statuut (Sui Generis) waaronder arts-specialisten in opleiding werkzaam zijn, is een apart sociaal statuut dat neerkomt op een afgeslankte versie van een bediendestatuut, met minder sociale rechten. Een van de tekortkomingen en verschillen met een bediendestatuut is het gebrek aan een collectieve arbeidsovereenkomst of wettelijk bepaalde minimumvoorwaarden. Dat vertaalt zich in de resultaten van de bevraging. Zo blijkt dat tussen de 52 Vlaamse ziekenhuizen het brutoloon 15 tot 28% kan verschillen per maand. Ook de vergoeding van wachtdiensten zijn niet uniform: heel wat ziekenhuizen betalen arts-specialisten in opleiding zelfs geen vergoeding voor het uitvoeren van een wachtdienst (17%) of overuren (77%) terwijl andere forfaitair of per uur vergoeden met grote verschillen tot gevolg. Ook wettelijke recuperatie na een wachtdienst wordt in veel gevallen nog steeds niet toegepast.

Arbeidsvoorwaarden lopen sterk uiteen

Gezien er geen wettelijke verplichtingen zijn rond de voorwaarden die een specialist in opleiding dient te krijgen, verschillen de contracten tussen de ziekenhuizen zeer sterk. Sommige ziekenhuizen voorzien een aantal verzekeringen zoals gewaarborgd inkomen en overlijdensverzekering, anderen voorzien enkel de verplichte beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Ook over een vergoeding voor woon-werkverkeer bestaat er geen eenduidigheid. Artsen in opleiding hebben vaak geen keuze in welk ziekenhuis zij tewerkgesteld worden en zodus welk loon ze ontvangen of onder welke arbeidsvoorwaarden zij daar tewerkgesteld worden.

“Tijd voor een wettelijke bescherming van de 21e eeuw”

“Het is hoog tijd om werk te maken van een wettelijke bescherming voor specialisten in opleiding en een centrale opleidingsovereenkomst met uniforme en minimale arbeidsvoorwaarden”, aldus Dr. Thomas Debrouwere, voorzitter van de Vlaamse vereniging voor arts-specialisten in opleiding (VASO). “Waarom kan dat in Nederland wel en hier niet? Daar regelt een centrale arbeidsovereenkomst (CAO) de wettelijke regels waaronder een arts in opleiding mag werken en wat de loonvoorwaarden zijn. Ook bij de Vlaamse huisartsen in opleiding wordt al jaren gewerkt met een centrale opleidingsovereenkomst. De arts-specialisten in opleiding vragen daarom al lang een wettelijke bescherming te voorzien zodat de kwaliteit van zorg behouden blijft.”

De VASO is ook vragende partij om meer controles uit te voeren op de wettelijk vastgelegde bescherming van arbeidstijden en ziekenhuizen te sanctioneren wanneer inbreuken worden vastgesteld. Samen met beleidsmakers, universiteiten, ziekenhuizen en artsenvertegenwoordigers wil de VASO rond de tafel zitten om de opleiding voor arts-specialisten in België beter te maken en een wettelijke bescherming van de 21e eeuw te voorzien.

Gedetailleerde resultaten en grafieken: www.vaso.be/bevraging